Edukacja dorosłych a zmiany klimatyczne
Zmiana klimatu spowodowana zużyciem energii, nadmierną eksploatacją ekosystemów oraz niezrównoważonymi wzorcami konsumpcji i produkcji grozi regresem znacznej części dokonanych postępów. Zmiana klimatu wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe i dostawy wody poprzez zmieniającą się strukturę opadów oraz wpływa na infrastrukturę poprzez podnoszący się poziom mórz oraz zwiększającą się intensywność sztormów, powodzi i susz. W miarę wzrostu szkód gospodarki będą musiały przesunąć wydatki na pomoc w przypadku klęsk żywiołowych i odejść od rozwoju społecznego, co oznacza, że postęp osiągnięty w ramach Milenijnych Celów Rozwoju z 2000 r. może się załamać.
Chociaż istnieje wiele instrumentów politycznych i rozwiązań technicznych służących przeciwdziałaniu i reagowaniu na zmiany klimatu to jednak zmiana zachowań jednostek i organizacji jest najważniejszym elementem tego procesu.
Mimo że edukacja jest uważana za najskuteczniejszy mechanizm zmiany zachowań i wzrostu wiedzy na temat klimatu, nie jest jednak jasne, w jaki sposób umożliwić do niej najlepszy dostęp.
Podczas gdy wiele programów edukacyjnych zbudowało podstawy wiedzy na temat przyczyn zmian klimatycznych, istnieje niewiele dowodów na to, że wiedza ta jest wystarczająca do zmiany zachowań podmiotów odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne. Co więcej, polityka edukacyjna jest zwykle skierowana do młodzieży i rzadko dotyczy świadomości klimatycznej szerszej publiczności. Tymczasem ilość emisji gazów cieplarnianych do atmosfery wytworzonych przez działalność człowieka nadal rośnie.
“Uczenie się, by wiedzieć” i “Uczenie się, by działać”
Polityka edukacyjna nie powinna skupiać się wyłącznie na przyczynach i skutkach zmian klimatycznych. Jeśli głównym celem edukacji w zakresie zmian klimatu jest kształcenie ludzi zdolnych do wykorzystywania wiedzy do zmiany zachowań niezgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju lub uczenia się nowych zachowań adaptacyjnych, wówczas treści programowe muszą zawierać elementy skupiające się na przeciwdziałaniu i adaptacji zarówno na poziomie indywidualnym, jak i systemowym.
Ponadto polityki programowej nie można uznać za wystarczającą, jeśli ma ona na celu rozwinięcie „krytycznego myślenia” bez żadnego powiązania z praktycznymi rozwiązaniami. Ten rodzaj modelu polityki programowej często prowadzi do luki poznawczej — dorośli uczący się mają wysoki poziom wiedzy teoretycznej na temat zmian klimatu i możliwych rozwiązań (uczenie się, by wiedzieć), ale mają niskie kompetencje w zakresie wdrażania tych rozwiązań (uczenie się, by działać).
Jednym z programów szczególnie przydatnych w przekładaniu wiedzy na działanie jest edukacja obywatelska. Podczas gdy nauki przyrodnicze i geografia zapoznają z przyczynami zmian klimatycznych, edukacja obywatelska ma ogromny potencjał do kształcenia osób, które nie tylko przewidują zmiany klimatyczne, ale także wprowadzają rozwiązania mające na celu ich przeciwdziałaniu. Dzisiejsza koncepcja edukacji obywatelskiej nie tylko obejmuje ramy polityczno-prawne, ale wykracza poza nie i obejmuje rozwój etosu wspólnych praw i obowiązków, z uwzględnieniem grupowego podejmowania decyzji, tożsamości, różnorodności, sprawiedliwości i równości. Zrozumienie zmian klimatycznych i powiązań między środowiskiem naturalnym a instytucjami obywatelskimi powinno być kluczowym elementem każdego programu edukacji obywatelskiej.
Kompetencje obywatelskie związane ze zmianą klimatu powinny obejmować:
- umiejętność rozpoznawania środowiskowego, społecznego i gospodarczego wymiaru zmian klimatycznych;
- zdolność łączenia działań i inicjatyw lokalnych z procesami globalnymi;
- zdolność do przejścia od analizy do systematycznego działania na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym.
Programy, które zachęcają do service-learningu (podejście edukacyjnE, które łączy cele edukacyjne z pracą społeczną) są ważnym elementem włączania tematu zmian klimatycznych do edukacji obywatelskiej. Service-learning zapewnia równowagę pomiędzy świadczoną pracą i nabywaniem wiedzy.
Takie podejście pozwala edukatorom i innym zainteresowanym stronom rozwijać także własne kompetencje w zakresie reagowania na zmiany klimatyczne. Tworzy to kulturę kompetencji do działania zarówno w instytucjach, jak i wśród znajdujących się w nich osób.
Angażowanie dorosłych
Stworzenie polityki edukacyjnej dla dorosłych ukierunkowanej na łagodzenie zmian klimatycznych jest szczególnie ważne biorąc pod uwagę związek między wiekiem a emisją gazów cieplarnianych. Chociaż ostatnie badania sugerują, że produkcja gazów cieplarnianych na mieszkańca gwałtownie spada wśród osób w podeszłym wieku (powyżej 80 lat), to i tak stale wzrasta do połowy lat 60. i utrzymuje się powyżej poziomu emisji na mieszkańca wśród osób poniżej 30 roku życia przez całe lata 70-te. Ponieważ oczekiwana długość życia rośnie wraz z aspiracjami materialnymi, tendencja ta prawdopodobnie będzie wzrastać. Większość strategii edukacyjnych w zakresie zmian klimatycznych jest ukierunkowana na młodzież, podczas gdy ich emisja gazów cieplarnianych na mieszkańca jest stosunkowo niska w porównaniu z osobami starszymi. Inaczej osoby powyżej 50 roku życia – kontynuują one swój wysokoemisyjny styl życia w miarę starzenia się.
Szczególnie istotna będzie kompleksowa strategia edukacyjna skoncentrowana na przystosowaniu do zmian klimatycznych skierowana do osób powyżej 65 roku życia. Kształcenie seniorów w tej kwestii ma nie tylko charakter strategiczny, ale także wykorzystuje ich jako motor zmian w ich własnym pokoleniu I lokalnych społecznościach.
Obecnie wyzwaniem jest kształtowanie nieformalnej edukacji w zakresie zmian klimatycznych dla dorosłych. Programy zachęcające do redukcji emisji, inteligentnego planowania miast, transportu publicznego oraz zrównoważonych systemów żywnościowych, energetycznych i wodnych będą musiały uwzględniać elementy edukacyjne bezpośrednio angażujące starsze grupy wiekowe, które niechętnie zmieniają swoje zachowania i uczą się nowych technologii. Ministerstwa i departamenty rządowe, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe i inne podmioty społeczeństwa obywatelskiego powinny współpracować z urzędami zajmującymi się polityką oświatową w celu synergii polityki edukacyjnej dotyczącej zmian klimatu w ramach swoich organizacji.